ĐIỀU TRỊ ĐỘT QUỴ

Đột quỵ (tai biến mạch máu não, liệt bán thân, liệt nửa người, stroke...).

điều trị đột quỵ vật lý trị liệu

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một tổn thương nhu mô não với “những dấu hiệu lâm sàng của sự rối loạn chức năng của một phần hay toàn bộ não bộ, các triệu chứng kéo dài trong vòng 24 giờ hoặc lâu hơn, hoặc dẫn đến nguy cơ tử vong nếu không cấp cứu kịp thời, không có nguyên nhân rõ ràng nào khác ngoài nguồn gốc mạch máu (còn gọi bệnh lý mạch máu não) bao gồm nhồi máu não, xuất huyết nội sọ (xuất huyết não) và xuất huyết dưới nhện ”. Mức độ phục hồi khi điều trị đột quỵ phụ thuộc vào mức độ tổn thương nhu mô não, độ tuổi, các bệnh mãn tính kèm theo, có can thiệp điều trị cải thiện vận động từ Vật Lý Trị Liệu tại nhà hay tại bệnh viện hay không?

Nguyên nhân gây đột quỵ?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 15 triệu người bị đột quỵ trên toàn thế giới mỗi năm. Trong số này, 5 triệu người tử vong và 5 triệu người khác bị tàn tật vĩnh viễn. Cũng theo tổ chức y tế thế giới, Đột quỵ là nguyên nhân thứ hai gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu và là nguyên nhân thứ ba gây tử vong và tàn tật cho bệnh nhân.

Đột quỵ giết chết hơn 49.000 người mỗi năm ở Việt Nam.Trong năm 2010, Đột quỵ là nguyên nhân tử vong lớn thứ tư ở nước ta sau bệnh lý ung thư, bệnh tim mạch và bệnh hô hấp.
 

Giải phẫu lâm sàng bệnh đột quỵ

vật lý trị liệu tại nhà điều trị đột quỵ

vật lý trị liệu tại nhà điều trị đột quỵ

Cấu tạo cơ bản của não, động mạch cảnh và động mạch đốt sống tạo thành một vòng tròn của các động mạch liên tiếp được gọi là Đa giác Willis. Từ đa giác này, có các động mạch — động mạch não trước (ACA), động mạch não giữa (MCA) và động mạch não sau (PCA) — đi đến cung cấp dinh dưỡng cho tất cả các vùng của nhu mô não.

Hình ảnh dưới đây cho thấy rõ ràng các khu vực chức năng của vỏ não có thể bị ảnh hưởng sau khi thiếu nguồn cung cấp máu.

điều trị đột quỵ vật lý trị liệu

Cơ chế của quá trình tổn thương trong đột quỵ

Đột quỵ xảy ra khi có sự gián đoạn trong việc cung cấp máu đến một khu vực cụ thể của nhu mô não, cuối cùng dẫn đến tổn thương và gây chết tế bào não.

Đột quỵ có thể được phân loại theo hai dạng::

*Nhồi máu não, Thiếu máu não cục bộ

điều trị đột quỵ vật lý trị liệu

Đột quỵ dạng nhồi máu não, thiếu máu não cục bộ là phổ biến nhất, chiếm tới 80% đột quỵ, và xảy ra khi có sự tắc nghẽn mạch máu làm suy giảm dòng máu đến một vùng nhu mô não nhất định.

Đột quỵ dạng nhồi máu não, thiếu máu não cục bộ được chia thành:

  1. Huyết khối - Khi các cục máu đông hình thành trong động mạch não chính hoặc bên trong các mạch máu nhỏ sâu bên trong não gây cản trở dòng máu dến cung cấp cho nhu mô não. Cục máu đông thường hình thành xung quanh những mảng xơ vữa động mạch.
  2. Do tắc mạch - Một cục máu đông, bong bóng khí hoặc một mảng xơ vữa trong một mạch máu ở những nơi khác trong cơ thể và được mang đến mạch máu não gây tắc nghẽn mạch máu não.
  3. Do giảm tưới máu toàn thân - Một sự suy giảm chung về nguồn cung cấp máu, ví dụ như bị sốc.
  4. Do huyết khối tĩnh mạch

*Xuất huyết não

điều trị đột quỵ vật lý trị liệu

Đột quỵ xuất huyết não xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ và chảy máu tràn ra các nhu mô não xung quanh gây cản trở cung cấp máu cho nhu mô não.

1. Đột quỵ xuất huyết nội sọ - có chảy máu từ mạch máu trong não. Huyết áp cao là nguyên nhân chính gây đột quỵ xuất huyết nội sọ.

2. Đột quỵ xuất huyết dưới nhện (Subarachnoid Haemorrhagic Stroke) - có chảy máu từ mạch máu giữa bề mặt não và các mô nhện bao phủ xung quanh não.

vật lý trị liệu điều trị đột quỵ

Chú ý: Một số chuyên gia không phân loại xuất huyết dưới nhện là đột quỵ vì xuất huyết dưới nhện xuất hiện khác với đột quỵ thiếu máu cục bộ và đột quỵ xuất huyết nội sọ.
 

Trình bày lâm sàng bệnh đột quỵ

Vùng vỏ não và các mạch máu cung cấp của chúng:

Vị trí của nhồi máu não & thiếu máu não:

vật lý trị liệu điều trị đột quỵ

vật lý trị liệu điều trị đột quỵ

Nhánh nông của động mạch não giữa Trái

Yếu, liệt nửa vùng mặt và tay phải do tổn thương vùng vận động của vỏ não (thùy trán), mất ngôn ngữ- nói chuyện không trôi chảy- do tổn thương cho trung khu ngôn ngữ(vùng Broca) ở thùy trán. Cũng có thể có tình trạng mất cảm giác kiểu vỏ não ở vùng mặt và tay phải nếu nhồi máu liên quan đến vùng vỏ não cảm giác (thùy đính). Các vùng thiếu máu não khác dẫn đến các triệu chứng bao gồm mất ngôn ngữ Wernicke, do tổn thương vùng Wernicke ở thùy trán.

Nhánh nông của động mạch não giữa Phải

Yếu, liệt nửa vùng mặt và tay trái do tổn thương vùng vận động của vỏ não (thùy trán). Chứng thờ ơ nửa bên trái có thể xuất hiện. Ngoài ra còn có tình trạng mất cảm giác kiểu vỏ não ở vùng mặt và tay trái nếu nhồi máu liên quan đến vùng vỏ não cảm giác (thùy đính)

Nhánh nhân đậu (thể vân) của động mạch não giữa Trái

Yếu liệt nửa người bên phải do tổn thương vùng hạch nền (globus pallidus và striatum) và các nhánh sợi trục đi vào bao trong ở phía bên trái. Nhồi máu não lớn hơn dẫn đến thiếu hụt máu nuôi đến vỏ não có thể gây ra triệu chứng mất ngôn ngữ.

Nhánh nhân đậu (thể vân) của động mạch não giữa Phải

Yếu liệt nửa người bên trái do tổn thương vùng hạch nền (globus pallidus và striatum) và các nhánh sợi trục đi vào bao trong (internal capsule) ở phía bên phải. Nhồi máu não lớn hơn dẫn đến thiếu hụt máu nuôi đến vỏ não có thể gây ra triệu chứng mất ngôn ngữ.

Vùng động mạch não sau bên Trái

Bán manh đồng danh bên phải do tổn thương vỏ não thị giác tại thùy chẩm. Nếu tổn thương thể chai (collusom corpus) có thể gây cản trở sự truyền đạt thông tin giữa hai vùng thị giác bên trái và phải có thể gây ra chứng mất ngôn ngữ thị giác (alexia: bệnh nhân không có khả năng đọc hiểu được sách hay những gì mình đã viết). Nhồi máu lớn hơn liên quan đến bao trong (internal capsule) và vùng đồi thị có thể gây mất cảm giác nửa người phải (hemisensory) và yếu liệt nửa người phải (hemiparesis) do sự gián đoạn dẫn truyền của các thông tin đi lên và đi xuống các cấu trúc này.

Vùng động mạch não sau bên Phải

Bán manh đồng danh bên trái do tổn thương vỏ não thị giác tại thùy chẩm.Nhồi máu lớn hơn liên quan đến bao trong (internal capsule) và vùng đồi thị có thể gây mất cảm giác nửa người trái (hemisensory) và yếu liệt nửa người trái (hemiparesis) do sự gián đoạn dẫn truyền của các thông tin đi lên và đi xuống các cấu trúc này.

 

Vùng động mạch não trước bên Trái

Yếu liệt chân phải do tổn thương vỏ não vận động và mất cảm giác vùng chân phải do tổn thương vỏ não cảm giác. Phản xạ cầm nắm, bất thường về hành vi kiểu thùy trán, và rối loạn ngôn ngữ vận động xuyên vỏ não (transcortical aphasia) cũng có thể được nhìn thấy nếu vùng vỏ não trước trán và các vùng động vận động phụ có liên quan.

Vùng động mạch não trước bên Phải

Yếu liệt chân trái do tổn thương vỏ não vận động và mất cảm giác vùng chân trái do tổn thương vỏ não cảm giác. Phản xạ cầm nắm, bất thường về hành vi kiểu thùy trán, và hội chứng thờ ơ nửa người trái (hemineglect) cũng có thể được nhìn thấy nếu vỏ não trước trán và vỏ não không ưu thế có liên quan.

Điều trị đột quỵ
 

Điều trị sớm đột quỵ cấp tính: Mục tiêu cho việc điều trị của bệnh nhân đột quỵ cấp tính là ổn định bệnh nhân và hoàn thành đánh giá tình trạng ban đầu, bao gồm hình ảnh cận lâm sàng (MRI, SCAN...) và các xét nghiệm cần thiết trong một khung thời gian ngắn. Các quyết định quan trọng tập trung vào nhu cầu đặt nội khí quản, kiểm soát huyết áp và xác định nguy cơ / lợi ích cho can thiệp tan huyết khối.

 

Điều trị Vật lý trị liệu đột quỵ

Vật lý trị liệu nên can thiệp sớm. Theo nghiên cứu, vận động sớm có liên quan với cải thiện tốt hơn về các chức năng vận động sau này.

Mục tiêu chính của vật lý trị liệu phục hồi chức năng:

  1. Ngăn ngừa biến chứng do nằm lâu(suy hô hấp, loét, teo cơ, co rút cơ, cứng khớp...)
  2. Giảm thiểu những yếu tố tổn thương nguy cơ gây ra (bán trật khớp vai, trật khớp vai...)
  3. Tối đa hóa các chức năng còn lại của bệnh nhân.

Vật lý trị liệu tối ưu hóa phục chức năng hồi sau đột quỵ:

Vật lý trị liệu sẽ can thiệp vào các chức năng bị ảnh hưởng và lượng giá những biến chứng thứ phát có thể có trong bệnh đột quỵ ở các vùng khác nhau trên cơ thể, cụ thể:

Chi trên

Các khiếm khuyết ở chi trên:

  • Bán trật khớp vai
  • Thay đổi cảm giác chi trên (cảm giác tê bì, kiến bò...)
  • Co rút cơ chi trên
  • Sưng phù
  • Vấn đề điều hợp cử động (sự trơn tru của 1 cử động)
  • Yếu cơ
  • Những thay đổi trong trương lực cơ(giảm trương lực cơ hoặc tăng trương lực cơ)
  • Rối loạn chức năng bàn tay

Mục đích của điều trị vật lý trị liệu:

  • Ngăn ngừa đau vai, hướng dẫn tư thế tốt, can thiệp giảm đau hiệu quả.
  • Tập trung vào vị trí thích hợp để hỗ trợ vận động, nghỉ ngơi cho tất cả các cơ, khớp bị ảnh hưởng và xử lý cẩn thận trong các hoạt động vận động chức năng
  • Hướng dẫn người thân cùng hỗ trợ để quá trình phục hồi được diễn ra nhanh hơn.
  • Tránh sử dụng ròng rọc trên cao (nguy cơ chấn thương khớp vai)
  • Sử dụng một số phương tiện hỗ trợ bên ngoài cho giai đoạn 1 hoặc 2 chi trên trong quá trình chuyển và di chuyển
  • Đặt cánh tay và bàn tay ở nhiều vị trí khác nhau trong tầm mắt của bệnh nhân để kích thích tạo thuận sự vận động.
  • Sử dụng một số phương tiện hỗ trợ bên ngoài để bảo vệ chi trên trong khi sử dụng xe lăn (nẹp, đai...).
  • Tham gia vào việc vận động, sử dụng lặp đi lặp lại các nhiệm vụ mới lạ thách thức bệnh nhân để có được các kỹ năng vận động cần thiết để sử dụng chi trên trong các nhiệm vụ và hoạt động chức năng hàng ngày.

Kỹ thuật điều trị:

  • Gia tăng sức mạnh cơ -  Có bằng chứng cho thấy rèn luyện sức mạnh có thể cải thiện sức mạnh và chức năng chi trên mà không làm tăng cường độ hoặc đau ở những người bị đột quỵ.
  • Sử dụng dụng cụ chỉnh hình - liệu pháp kết hợp với đai hay nẹp tay, cổ tay tránh bán trật khớp vai và co rút bàn tay. (tuy nhiên vẫn chú ý vận động toàn bộ chi trên thường xuyên vẫn có tác dụng tích cự hơn)
  • Chơi game - mục tiêu chơi game máy tính định hướng đã được chứng minh để giảm đáng kể các khiếm khuyết ở chi trên đối với bệnh nhân đột quỵ
  • Gương trị liệu - Liệu pháp gương trị liệu đã được chứng minh là có tác dụng có lợi trong việc kiểm soát chức năng vận động.
  • Sử dụng Robot điều trị - đã được chứng minh là có tác dụng rất tốt trên phục hồi chức năng vận động.
  • Để có thể kết nối được với dịch vụ tốt nhất Tp.HCM bạn có thể liên hệ ngay với các Bác sỹ tư vấn từ Best Care. Với nhiều năm kinh nghiệm và trình độ chuyên môn cao trong lĩnh vực trị liệu, phục hồi chức năng, chúng tôi sẽ cung cấp cho bạn những thông tin tốt nhất để có được liệu trình điều trị hiệu quả nhất
  • Liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ và tư vấn qua :

    SĐT: 0937782677 (Zalo, Skype)

    Page facebook: Vật Lý Trị Liệu Tại Nhà Best Care
     

 

Bình luận