VẬT LÝ TRỊ LIỆU TỔN THƯƠNG TỦY SỐNG

Sự thật về tổn thương tủy sống?

Nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương tủy sống là chấn thương.

Tổn thương tủy sống phổ biến nhất ở nam hơn so với nữ.

Tổn thương tủy sống có thể là tổn thương hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Trong chấn thương tủy sống hoàn toàn, chức năng dưới mức tổn thương sẽ bị mất hoàn toàn. Trong tổn thương tủy sống không hoàn toàn, một số chức năng còn lại dưới mức tổn thương vẫn còn hoạt động nếu òn đường dẫn truyền.

Sự cố định và điều trị sớm là những yếu tố quan trọng nhất để đạt được hồi phục từ tổn thương tủy sống.

Vật lý trị liệu phục hồi chức năng và các thiết bị trợ giúp cho phép những người bị tổn thương tủy sống nặng có thể tương tác trong xã hội và lấy lại những chức năng đã mất một cách tối đa

Tổn thương tủy sống  là gì?

Tủy sống là một tập hợp các đôi dây thần kinh di chuyển từ các đốt sống cổ xuống các đốt sống cùng cụt. Có 31 cặp dây thần kinh đi ra từ tủy sống và đi đến cánh tay, chân, ngực và bụng của bạn. Những dây thần kinh này cho phép não đưa ra lệnh cho cơ hoạt động, dẫn đến sự cử động của tay và chân hay thân mình của chính chúng ta. Các dây thần kinh điều khiển chi trên đi ra từ phần trên của tủy sống, trong khi dây thần kinh đến phần chi dưới thoát ra từ phần dưới của tủy sống. Các dây thần kinh cũng kiểm soát chức năng của các cơ quan của bạn bao gồm cả tim, phổi, ruột, và bàng quang. Ví dụ, các tín hiệu từ tủy sống kiểm soát tốc độ nhịp đập của tim và tốc độ thở của chúng ta.

Có một số các sợi dây thần kinh khác di chuyển từ cánh tay và chân hay thân mình trở lại tủy sống. Những dây thần kinh này mang thông tin từ bên ngoài cơ thể bạn tới não bao gồm cảm giác sờ chạm, đau, nhiệt và vị trí trong không gian. Tủy sống được chứa đựng và bảo vệ trong ống sống của xương đốt sống. Các đốt sống được chia thành 7 đốt cổ, 12 đốt ngực và 5 đốt sống lưng và khối xương cùng cụt dính liền bên dưới.

Tủy sống rất nhạy cảm với thương tích. Không giống như các bộ phận khác của cơ thể, tủy sống không có khả năng tự sửa chữa nếu bị tổn thương. Tổn thương tủy sống xảy ra khi có chấn thương, do mất máu hoặc giảm cung cấp máu, do u bướu hoặc nhiễm trùng. Mỗi năm ở Hoa Kỳ có khoảng 12.000 trường hợp mới chấn thương tủy sống. Chúng phổ biến nhất ở nam hơn so với nữ

Thương tích tủy sống được mô tả là tổn thương hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Trong chấn thương tủy sống hoàn toàn, bệnh nhân mất hoàn toàn cảm giác và chức năng cơ trong cơ thể dưới mức độ khoanh tủy bị tổn thương. Trong một tổn thương tủy sống không hoàn toàn, có một số chức năng còn lại dưới mức khoanh tủy bị tổn thương. Trong đa số trường hợp, cả hai bên cơ thể đều bị ảnh hưởng đến chức năng.

Nếu tổn thương phần khoanh tủy ở phía trên của tủy sống cổ có thể gây yếu liệt tứ chi . Nếu chấn thương tủy sống xảy ra ở phía lưng dưới, nó có thể gây liệt hạ chi. Ngoài ra các cơ vòng cũng bị ảnh hưởng dẫn đến nhiều triệu chứng lâm sàng đặc trưng như rối loạn kiểm soát tiêu tiểu, giảm nhu động ruột, suy giảm chức năng tình dục… Hệ thần kinh giao cảm cũng sẽ ảnh hưởng nếu bị tổn thương đốt sống cổ cao gây mất kiểm soát trong điều tiết mồ hôi, khó khăn trong động tác nuốt cũng như ảnh hưởng không nhỏ đến việc hít thở.

 Nguyên nhân gây tổn thương tủy sống?

Nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương tủy sống là chấn thương. Gần một nửa số người bị thương là do tai nạn giao thông. Các loại chấn thương bao gồm:

• Rơi từ trên cao xuống,

• Bạo lực (bị đâm hoặc bị bắn vào cột sống), và

• Chấn thương thể thao (lặn, bóng đá, bóng bầu dục, đua ngựa, vv).

Tổn thương tủy sống cũng có thể được gây ra bởi sự đè ép do khối u, khối nhiễm trùng, hoặc một ổ viêm. Một số bệnh nhân có ống sống nhỏ hơn bình thường (gọi là hẹp ống sống- nơi chứa đựng và bảo vệ tủy sống) và có nguy cơ tổn thương tủy sống cao hơn.

Tất cả các mô trong cơ thể bao gồm cả tủy sống cần được đưa máu nuôi thường xuyên đến để cung cấp oxy và các chất dinh dưỡng khác. Bất kỳ những rối loạn về cung cấp máu cho tủy sống có thể gây tổn thương tủy sống. Điều này có thể xảy ra do chứng phình mạch (mạch máu bong bóng), sự đè nén của mạch máu hoặc sự giảm huyết áp kéo dài.

Các triệu chứng của tổn thương tủy sống là gì?

Các triệu chứng tổn thương tủy sống phụ thuộc vào nơi tủy sống bị tổn thương và chấn thương này là hoàn toàn hoặc không hoàn toàn. Trong chấn thương không hoàn toàn, bệnh nhân có thể thực hiện một số chức năng còn lại của cơ thể của họ dưới mức độ tổn thương của khoanh tủy, trong khi tổn thương hoàn toàn bệnh nhân không có khả năng thực hiện bất cứ chức năng dưới mức khoanh tủy bị tổn thương.

Tổn thương ở tủy sống có thể gây suy yếu hoặc mất hoàn toàn chức năng hoạt động của cơ và mất cảm giác của cơ thể dưới mức khoanh tủy bị tổn thương, mất kiểm soát của ruột và bàng quang, và mất chức năng tình dục bình thường. Các tổn thương tủy sống ở cổ trên có thể gây khó thở và có thể yêu cầu sử dụng máy thở, hoặc máy thở nếu tổn thương các đốt sống cổ cao.

Tổn thương tủy sống được chẩn đoán như thế nào?

Bước đầu tiên để chẩn đoán tổn thương tủy sống là khám xét thể chất và tiền sử bệnh. Bác sĩ  sẽ đặt câu hỏi về các chi tiết xung quanh thời gian chấn thương. Khoảng thời gian kể từ khi chấn thương là rất quan trọng vì chấn thương tủy sống là một trường hợp khẩn cấp về y tế. Các bệnh nhân can thiệp sớm, thì cơ hội hồi phục càng nhanh. Các chi tiết khác về triệu chứng lâm sàng có thể bao gồm chi tiết về bất kỳ những tổn thương cột sống cổ và lưng trước đó, bất kỳ sự giảm hoặc mất kiểm soát các cơ gây yếu hoặc liệt các chi và thân mình, mất kiểm soát ruột hoặc bàng quang, mất cảm giác ở cánh tay hoặc chân.

Kiểm tra thể chất sẽ bao gồm việc kiểm tra để xem liệu cảm giác sờ chạm còn nguyên vẹn ở các hi và thân mình cũng như kiểm tra sức mạnh cơ và phản xạ ở chi trên và chi dưới. Bệnh nhân có thể được giữ cố định với nẹp cổ hoặc trên một mặt phẳng cứng để bất động cột sống cho đến khi bác sĩ xác định bệnh nhân có hay không  bị tổn thương tủy sống.
Ngoài ra những hình ảnh cận lâm sàng như: CT, MRI, Xquang cũng giúp dễ dàng trong việc chẩn đoán tổn thương tủy sống.

Điều trị Vật Lý Trị Liệu tổn thương tủy sống như thế nào?

Bước đầu tiên để can thiệp một nghi ngờ về tổn thương tủy sống là xác minh rõ nhịp thở và nhịp đập của tim của bệnh nhân. Một tổn thương tủy sống mức cổ trên có thể làm mất kiểm soát hô hấp bình thường. Điều này có thể yêu cầu đặt ống thở và sử dụng máy thở.

Bước tiếp theo trong điều trị tổn thương tủy sống là bất động và di chuyển trọn khối. Điều này thường xảy ra vào thời điểm bị thương trước khi được vận chuyển tới bệnh viện. Kỹ thuật viên y tế khẩn cấp có thể đặt bệnh nhân với một nẹp cổ hoặc trên một tấm bàn phẳng để giúp ngăn ngừa cột sống di chuyển. Nếu bệnh nhân bị tổn thương tủy sống, sự di chuyển của xương sống có thể dẫn đến tổn hại trầm trọng thêm.

Sau khi chẩn đoán tổn thương tủy sống, bệnh nhân có thể bắt đầu dùng một liều cao steroid. Điều này có thể giúp làm giảm số lượng thiệt hại cho tủy sống bằng cách giảm viêm và sưng tấy. Có những rủi ro liên quan đến việc sử dụng steroid cho tổn thương tủy sống. Bác sĩ của bệnh nhân có thể giúp quyết định xem việc sử dụng thuốc steroid có thích hợp hay không. Việc sử dụng steroid chỉ có lợi nếu chúng được bắt đầu trong vòng tám giờ kể từ khi bị thương.

Tiếp theo bệnh nhân có thể được đặt trong lực kéo hoặc thiết bị cố định đầu để cố gắng ổn định xương cột sống và ngăn ngừa thêm những tổn hại. Nhiều trường hợp tổn thương tủy sống được điều trị bằng phẫu thuật. Có hai mục đích chính của phẫu thuật.

Mục đích đầu tiên là để giảm áp lực lên tủy sống. Điều này có thể liên quan đến việc loại bỏ các phần của đốt sống đã bị gãy và đang đè nén lên cột sống. Nếu tủy sống bị đè nén bởi khối u, nhiễm trùng hoặc viêm khớp nặng, phẫu thuật có thể được thực hiện để giảm lực đè nén này.

Mục đích chính thứ hai của phẫu thuật cho tổn thương tủy sống là để ổn định cột sống. Nếu xương sống bị suy yếu do gãy xương, khối u hoặc nhiễm trùng, chúng có thể có khả năng bị tổn thương do phải hịu sức nặng từ cơ thể và khó thực hiện được chức năng bảo vệ tủy sống. Có thể cần phải kết hợp nẹp các ốc vít kim loại, que và đĩa để giữ cho các đốt sống cố định lại với nhau và ổn định cho đến khi xương lành lại.

Có nhiều biến chứng có thể xảy ra liên quan đến tổn thương tủy sống có thể cần điều trị đặc hiệu. Những biến chứng này bao gồm:

Nhiễm trùng đường tiểu hoặc tiêu tiểu không tự chủ (không kiểm soát dòng chảy của nước tiểu),

Ruột không kiểm soát được (không kiểm soát được nhu động ruột),

Loét do đè ép,

Nhiễm trùng phổi (viêm phổi),

Các cục máu đông,

Co thắt cơ,

Đau mãn tính, và

Áp lực, căng thẳng thần kinh.

Sau khi điều trị ban đầu và ổn định các triệu chứng, phần lớn việc điều trị được hướng tới là vật lý trị liệu phục hồi chức năng. Điều này bao gồm các phương pháp để giúp bệnh nhân tối đa hóa chức năng của họ thông qua liệu pháp vật lý và sử dụng các thiết bị trợ giúp.

Triển vọng cho các bệnh nhân bị tổn thương tủy sống và vai trò tiên quyết của vật lý trị liệu trong sự hồi phục.

Cơ hội tốt nhất để phục hồi chức năng sau chấn thương cột sống là thông qua điều trị kịp thời. Giải nén và ổn định sớm phẫu thuật sẽ giúp phục hồi tốt hơn. Liệu pháp vật lý trị liệu và phục hồi chức năng sau phẫu thuật tủy sống cũng tối đa hóa sự hồi phục. Phần lớn sự hồi phục xảy ra trong vòng sáu tháng đầu sau khi bị thương. Bất kỳ mất chức năng còn lại sau 12 tháng có nhiều khả năng sẽ  khó khăn hơn để hồi phục.

Vật lý trị liệu sẽ lấy lại những chức năng đã mất hay bị ảnh hưởng một cách tối đa nhất bằng các bài tập chức năng: tự di chuyển, tự ngồi dậy, đứng, đi, lên xuống cầu thang…; trợ giúp và hướng đến độc lập hóa các sinh hoạt hàng ngày cũng như giúp bệnh nhân trở về với công việc của họ.

Liên hệ với Dịch vụ vật lý trị liệu tại nhà Best Care

hoặc 0937782677 (zalo, messages) để được hỗ trợ và tư vấn rõ ràng và chính xác nhất từ Trung tâm Vật Lý Trị Liệu tại nhà Best Care.